Những năm vừa qua, việc nhiều người cùng tham gia một vụ khiếu nại, tố cáo (KN-TC) đã trở nên phổ biến ở nước ta. Tìm những biện pháp giải quyết nhằm phát huy những mặt tích cực và hạn chế những mặt tiêu cực của nó trong đời sống xã hội là một việc rất cấp thiết!
Nguyên nhân
Gần đây, tình trạng KN-TC đông người đã diễn ra trên diện rộng ở nhiều địa phương như Thái Bình, Nam Định, Hà Tây, Hải Dương, Hải Phòng, Hà Nội, Vĩnh Phúc, TPHCM, Bến Tre, Sóc Trăng, An Giang… Nội dung KN-TC chủ yếu tập trung vào việc thực hiện chính sách bồi thường, giải phóng mặt bằng, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất, tranh chấp đất đai, tố cáo cán bộ (nhất là cán bộ ở cấp cơ sở) vi phạm pháp luật, mất dân chủ, tham nhũng, cố ý làm trái chính sách, pháp luật…
Tình trạng này gây phức tạp về an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội, có lúc quá khích đã dẫn đến xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự người thi hành công vụ, gây thiệt hại đến lợi ích của nhà nước, tập thể và lợi ích hợp pháp của công dân. Nhiều nơi KN-TC đông người trở thành những “điểm nóng”, vô hiệu hóa sự quản lý, điều hành của chính quyền, ảnh hưởng lớn đến hoạt động của hệ thống chính trị ở cơ sở.
Tranh chấp dân sự và khiếu kiện của dân do nhiều nguyên nhân, trong đó có nguyên nhân về chính sách, pháp luật chưa hoàn chỉnh và một số cán bộ chính quyền các cấp có những khuyết điểm, sai phạm. Nhưng nguyên nhân trực tiếp gây ra những cuộc khiếu kiện vượt cấp, đông người, có vụ mang tính kích động là do một số chính quyền các cấp chưa nhận thức đầy đủ trách nhiệm của mình trong việc tiếp nhận, giải quyết kịp thời các KN-TC của người dân; cán bộ giải quyết nhiều vụ việc chậm, chưa nghiêm túc, thấu đáo, chưa đúng chính sách, pháp luật làm cho người dân bất bình; chưa làm tốt việc vận động, giải thích, hướng dẫn nhân dân thực hiện việc KN-TC một cách có trật tự, đúng chỗ, đúng pháp luật; chưa kiên quyết xử lý, trừng trị những kẻ cố tình gây rối, coi thường và chống đối pháp luật.
 |
|
Lãnh đạo UBND quận Gò Vấp đối thoại với các hộ dân khiếu nại về đền bù, giải tỏa. Ảnh: QUÝ LÂM |
Trong những người tham gia khiếu kiện, có những người khiếu tố đúng, mong muốn được pháp luật giải quyết công minh; đồng thời có một số người mặc dù tranh chấp liên quan đến mình đã được cơ quan có thẩm quyền xem xét, xử lý đúng pháp luật nhưng vì thiếu hiểu biết hoặc vì cố chấp vẫn cố tình khiếu nại kéo dài. Ngoài ra, một số kẻ xấu lợi dụng KN-TC để kích động nhằm “đục nước béo cò” tìm kiếm lợi ích riêng. Một số ít đối tượng cơ hội chính trị cũng nhân dịp này tìm mọi cách kích động gây rối, làm ảnh hưởng xấu đến an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội.
Điều chỉnh bằng nhiều giải pháp
Xét về tính chất, hiện tượng, KN-TC đông người là hiện tượng xã hội vừa có mặt tích cực, vừa có mặt tiêu cực. Về mặt tích cực, đây là phương thức để công dân bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình, là kênh thông tin quan trọng giúp Đảng và Nhà nước biết những vi phạm pháp luật của cán bộ, công chức, phát hiện ra những yếu kém, tồn tại, bất cập của mình trong quá trình lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý nhà nước, từ đó có biện pháp xử lý, chấn chỉnh và hoàn thiện.
Về mặt tiêu cực, đây là tình trạng vi phạm pháp luật KN-TC, lợi dụng quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của nhà nước, tập thể và cá nhân, gây rối trật tự công cộng, làm mất ổn định chính trị – xã hội, làm suy giảm lòng tin và uy tín của Đảng và Nhà nước, dễ bị kẻ địch lợi dụng để vu cáo ta về nhân quyền…
Để giải quyết một vụ KN-TC đông người, nhất là những vụ việc trở thành “điểm nóng”, phải áp dụng đồng thời nhiều giải pháp. Hình thức, mức độ, phương pháp áp dụng những giải pháp nêu trên tùy theo tính chất, mức độ phức tạp của từng vụ việc cụ thể, trong đó giải pháp điều chỉnh bằng pháp luật có vai trò then chốt, quyết định.
Tại TPHCM, bài học kinh nghiệm trong việc giải quyết KN-TC đông người chính là phải tập trung giải quyết nhanh các nội dung KN-TC đúng pháp luật, đảm bảo quyền, lợi ích hợp pháp của công dân và kiên quyết xử lý cán bộ, công chức sai phạm; hạn chế đến mức thấp nhất việc phát sinh các vụ việc KN-TC đông người phức tạp từ cơ sở.
Bên cạnh đó, cần kết hợp đồng bộ và nhuần nhuyễn các biện pháp giáo dục, thuyết phục với biện pháp hành chính, kể cả biện pháp hình sự khi cần thiết; đồng thời phải kiên quyết xử lý đối với những trường hợp người KN-TC cố ý vi phạm pháp luật. Đối với những vụ việc đã có ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ hoặc kết luận giải quyết của các bộ – ngành chức năng của Trung ương, có quyết định giải quyết khiếu nại có hiệu lực pháp luật của UBND TP thì Chủ tịch UBND các quận – huyện phải khẩn trương tổ chức thực hiện dứt điểm.
Trong trường hợp nội dung KN-TC có cơ sở thì Tổ Công tác phối hợp xử lý KN-TC tham mưu, đề xuất UBND TP chỉ đạo các cơ quan chức năng liên quan tự khắc phục, sửa chữa những sai sót trong thời hạn do Tổ trưởng Tổ Công tác ấn định hoặc báo cáo, kiến nghị cấp có thẩm quyền xem xét quyết định việc thay đổi, hủy bỏ các biện pháp, các quyết định giải quyết trước đó; kết luận về trách nhiệm và hình thức xử lý đối với cán bộ, công chức, cơ quan Nhà nước có sai phạm; quyết định việc công bố những trường hợp điển hình trên các phương tiện thông tin đại chúng để có tác dụng giáo dục và phòng ngừa.
Trong bối cảnh chúng ta đang mở rộng dân chủ XHCN, xây dựng nhà nước pháp quyền thì vấn đề đặt ra là càng phải có những biện pháp giải quyết phù hợp để đưa loại hình khiếu nại, tố cáo này vào trật tự khuôn khổ pháp luật.
Thủ tục pháp luật
